স্মাৰ্ট মিটাৰৰ দোষ নাই

• ৰজত হালৈ

Smart Electricity মিটাৰক লৈ ৰাইজৰ মাজত ক্ষোভ বৃদ্ধি পাইছে। আচলতে হয় কি এই মিটাৰ ? কিয় আগতকৈ এতিয়া পইচা বেছি আহিছে ? কেতিয়াবা কমকৈ পইচা কাটে কেতিয়াবা বেছিকৈ । কেতিয়াবা একো লাইট নলগালেও পইচা কাটি আছে । এই সকলো বিলাক সমস্যাৰ ফলত সাধাৰণ জনতা আজি ক্ষোভিত হৈ পৰিছে, আৰু হোৱাটো স্বাভাৱিক ।আজি ইয়াৰ বাবে কিন্তু চৰকাৰৰ জনসংযোগ বিভাগ বিফল হৈছে।

আপুনি 1KW Electricity Charging Approval লৈ ৰাখিছে কিন্তু আপুনি ঘৰত ব্যৱহাৰ কৰি আছে 2KW বা ততোধিক বেছি Electricity Consumption কৰি আছে স্মাৰ্ট মিটাৰত আপোনাৰ মাচুল আগতকৈ অতিৰিক্ত অহাটো স্বাভাৱিক । আগতে ডিজিটেল মিটাৰ ব্যৱহাৰৰ কৰি বহুতে বাইপাছ কৰি বিদ্যুৎ চুৰ কৰি ব্যৱহাৰৰ কৰি আছিল বা বিল আনিবলৈ অনা মানুহক মেনেজ কৰি চলাই আছিল । কিন্তু এতিয়া গোটেই বস্তুটো হৈ পৰিল Server Related ।

এতিয়া যিহেতু গোটেই বিষয়টো বৈদ্যুতিক কাৰিকৰী দিশৰ সেয়েহে আমি বস্তুটো অলপ গভীৰভাৱে বিশ্লেষণ কৰিব লাগিব ।
প্ৰথম কথাটো হল এই বিদ্যুৎ মাচুল বিলাক আহে আমি সংযোগ কৰা Load বিলাকৰ পৰা । এতিয়া এখন ঘৰত বিভিন্ন ধৰণৰ Load থাকে যেনে Resistive Load অৰ্থাৎ বিদ্যুৎ প্ৰতিৰোধ কৰি গৰম হোৱা যন্ত্ৰ । যেনে Heater, Geysers, Electrical kettle, ইস্ত্ৰী ইত্যাদি । তাৰ পিছত হৈছে Inductive Load যেনে পানী মটৰ, ফেন ইত্যাদি । আৰু এটা হৈছে Capacitive Load যেনে টিভি, কম্পিউটাৰ, মোবাইল ইত্যাদি ।

এই Load বিলাকৰ নিজৰ নিজৰ এটা অংক আছে যাৰ দ্বাৰা বিশ্লেষণ কৰা হয় Power Factor । আৰু যাৰ লগত জড়িত আছে Leading Power Factor , uniform Power Factor আৰু Lagging Power Factor । আচলতে কি এই Power Factor ? যদি আমি একেবাৰে সহজ ভাষাত বুজিবলৈ যাওঁ Alternating Current ৰ ক্ষেত্ৰত Power Factor বা PF মানে হৈছে Voltage আৰু Current ৰ মাজত থকা মধ্যবৰ্তী কোণৰ মান । অৰ্থাৎ যদি আমি এটা সূক্ষ্ম কোণ আকোঁ তাৰে এডাল ত Voltage এডালত ত Current যদি লিখোঁ তাৰ মাজৰ যিটো কোণ সেইটোৱেই হৈছে PF । বা আমি এনেকৈ কব পাৰো যে Power Factor = KW অৰ্থাৎ Real Power/ KVA বা Apparent Power

এতিয়া ওপৰত উল্লেখ কৰা Resistive Load বিলাকত সদায় Power Factor uniform থাকে অৰ্থাৎ Current আৰু Voltages একেলগে আগবাঢ়ি যায় । আনহাতে Inductive Load ত current সদায় Negative লৈ গতি কৰে Voltage তকৈ ইয়াৰ ফলত Power Factor কমি যায় আৰু Energy Lost হয় । আৰু Capacitive Load ত ভল্টেজতকৈ Current ৰ ওপৰত গতি কৰে ।

যেতিয়া আপোনাৰ ঘৰত PF কমি যাব অৰ্থাৎ Inductive Load বৃদ্ধি পাব (গাঁও সমূহত দেখা যায় water reservoir ব্যৱহাৰ নকৰাকৈ ঘনাই মটৰ চলাই যাৰ বাবে utility Bill জোখতকৈ বেছি আহে) তেতিয়া আপোনাৰ Energy Utility Bill বৃদ্ধি পাব কিয়নো কিয়নো Low Power Factor অৰ্থাৎ 0.85 ত কৈ যদি কমি যায় আপোনাক মিটাৰটোৱে জৰিমনা ভৰাই । অৰ্থাৎ যেতিয়া শক্তি কাৰক কম হয়(PF), তেতিয়া ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল একে পৰিমাণৰ কাম (কিলোৱাট) কৰিবলৈ অধিক স্পষ্ট শক্তি (kVA)ৰ প্ৰয়োজন হয়। ইয়াৰ ফলত অদক্ষতা আহি পৰে, কিয়নো শক্তি কোম্পানীয়ে প্ৰকৃততে উৎপাদনশীল কামৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা শক্তিতকৈ অধিক শক্তি যোগান ধৰিবলগীয়া হয় । যাৰ বাবে তেওঁলোকে Penalty লগাই, কিয়নো ইয়াৰ বাবে শক্তি বিলোৱা প্ৰতিষ্ঠান বিলাকে যথেষ্ট অৰ্থ খৰছ কৰে Infrastructure আৰু Operation ত ।
সেয়েহে High Power Factor Improve কৰিবলৈ (অৰ্থাৎ 0.85 তকৈ বেছি) ডাঙৰ ডাঙৰ অফিছ, উদ্যোগ, হোটেল প্ৰতিষ্ঠান বিলাকত এখন এখন Capacitor পেনেল ব্যৱহাৰ কৰে য’ত Power Factor (শক্তি কাৰক) বৃদ্ধি কৰি Apparent Power কৰে যাৰ ফলত Demand Charges কম হয় আৰু Energy বিল কম আহে । আৰু সেই বাবে Industry বিলাকক Industrial connection দিয়ে যাৰ Units rate Commercial rate ত কৈ কম কিয়নো তাত 80% inductive Loading অৰ্থাৎ Motorize Load থাকে বাবে Electricity units Consumption বেছি দেখাই আৰু তেনে ক্ষেত্ৰত যদি তেওঁলোকে Commercial Utility ৰ Rate দিবলৈ যায় Production Cost যথেষ্ট বৃদ্ধি পাব আৰু তেওঁলোকৰ PF তো Improve কৰি উনিফৰ্ম কৰিবলৈ Capacitor Bank Installation কৰে ।

আনহাতে যি সকলে কৈ আছে লাইট ফেন অফ কৰি ফুৰিবলৈ গলেও বিল আহিছে । ইয়াৰ অৰ্থ এইটো যে আপোনাৰ ঘৰত কৰা Electrical Wiring ত সমস্যা আছে । Wring কৰোতে Joint বিলাক ভালদৰে নকৰাত Resistance বাঢ়িছে আৰু গৰম হোৱাৰ ফলত আপোনাৰ utility consumption দেখাই থাকে । অন্যহাতে ঘৰত যদি Indicator আছে সেইটোৱেই আপোনাৰ মাহত 10 ৰ পৰা 20 টকা বিল উঠাব । যদি আপুনি পুৰণি যুগৰ Wiring কৰি ৰাখিছে আপোনাৰ বিদ্যুৎ মাচুল বেছিকৈ আহিব, ঘৰত যদি Earthing ঠিক নাই, ঘৰত যদি কম দামী Wire ৰ Wiring কৰিছে তাকো Aluminum ৰ বিদ্যুৎ মাচুল বাঢ়িব Insulation Linkage ৰ বাবে । পুৰণি Inverter যদি ঘৰত আছে বেটাৰীত পানী নভৰাই বিদ্যুৎ মাচুল বেছিকৈ আহিব । যদি আপুনি বেয়া হোৱা ফেন বা মটৰ পুনৰ rewinding কৰি চলাই আছে বিদ্যুৎ মাচুল বেছি আহিব । সেয়েহে এই সকলো বিলাক ক্ষেত্রতে আমি সাৱধান হ’ব লাগিব । আমি যিমান শক্তি সঞ্চয় কৰিব পাৰো আমাৰ সিমান লাভ হোৱাৰ শতাংশ বৃদ্ধি পাব।

যিহেতু গোটেই বিষয়টো কাৰিকৰী সেয়েহে সাধাৰণ মানুহে এই বিষয়বস্তু বিলাক বুজি পাবলৈ হ’লে সাধাৰণ ভাষাত বুজাবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগিব । কিন্তু তাপৰ্য্যপূৰ্ণ কথাটো হ’ল যে অধিকাংশ কৰ্মচাৰীয়ে এই কথাবোৰ নাজানে বাবে গ্ৰাহক সকলক ক্ষোভিত হৈছে আৰু বিষয়টো ৰাজনৈতিক ৰূপ লৈছে ।