• পাৰ্থ প্ৰতীম লহকৰ

বংগ বন্ধু শ্বেইখ মুজিবুৰ ৰহমানৰ জন্ম শতবাৰ্ষিকী ২০২০ চনৰ মাৰ্চ মাহ । বাংলাদেশ স্বাধীনতাৰ মুখ্য ব্যক্তি আছিল মুজিবুৰ ৰহমান । বংগবন্ধু মুজিবুৰ বিশ্বৰ ইতিহাসত কোনোদিন পাহৰিব নোৱাৰা এটা নাম । কলিকতাৰ ইছলামীয়া কলেজত পঢ়া সময়তে ৰাজনীতিত নামি পৰে । ৰাজনীতিৰ পথাৰ খনত মুজিবুৰ ৰহমানে নিজকে সক্ৰিয় কৰে আৰু অল ইণ্ডিয়া মুছলিম ছাত্ৰ ফেডাৰচনত যোগদান কৰে ১৯৪০ চনত । কলেজ থকা সময়ছোৱাত বিশেষ জনপ্ৰিয়তা অৰ্জনে ৰাজনীতিৰ গ্ৰাফ ডালক ক্ৰমান্বয়ে দীঘল কৰি নিয়ে ।কলিকতাত প্ৰভুত্ব থকা মুছলিম লীগ নেতা হোছেইন চাহিদ শোহৰায়াদীৰ লগত লগ লাগি  পাকিস্তান দাবীক ব্যপক জনপ্ৰিয়তা প্ৰদান  কৰে । পাকিস্তান গঠনৰ প্ৰাক ক্ষণত কলিকতাত হোৱা ‘ডাইৰেক্ট এক্চন  ডে’ ৰ সময়ত মুছলীম লীগৰ কৰ্মীয়ে চলোৱা হত্যালীলাত মুজিবুৰ ৰহমানৰ ৰাজনৈতিক জীৱনৰ মেন্টৰ হোছেইন চাহিদ এ লোৱা সবল নেতৃত্বৰ ফলতেই হোছেইন চাহিদ জিন্নাৰ নিকট ব্যক্তি ৰূপে স্থান লাভ কৰে ।
আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত পাকিস্তানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী আসনতো বহে ।১৯৪৩ চনত বেংগল মুছলিম লীগত যোগদান কৰি মুছলমানৰ কাৰণে পৃথক দেশ গঠনৰ দাবীত আলি জিন্নাই কৰা অন্দোলনত সক্ৰিয় অংশ লয় । ৪৭ ‘ ত দেশ বিভাজন সফল  হয় আৰু সেই বছৰতেই কলিকতাৰ স্নাতক ডিগ্ৰী লৈ পুব পাকিস্তানত ৰাজনৈতিক জীৱন আৰম্ভ কৰে । ঢাকা বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তী লৈ গঠন কৰে ‘ পুব পাকিস্তান মুছলিম ছাত্ৰ লীগ ‘ । মুছলমানৰ কাৰণে মুছলমান দেশ গঠনৰ সফলতাৰ পিছতেই আৰম্ভ হয় ৰাজনীতিৰ নতুন মোৰ । ১৯৪৮ চন ,২১ মাৰ্চ মহম্মদ আলি জিন্নাই পুব পাকিস্তান আৰু পশ্চিম পাকিস্তান দুয়োটা অঞ্চলৰ বাবে উৰ্দু ভাষাক ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষা হিচাপে ঘোষণা কৰে । ইছলামিক মৌলবী আৰু ৰাজনেতা মৌলানা ভাচানীৰ জনপ্ৰিয়তা শীৰ্ষত আছিল সেইসময়ত । অসমক পুব পাকিস্তানৰ লগত যোগ দিয়াত ব্যৰ্থ হ’লেও ভাচানীয়ে চলে বলে কৌশলে ছিলেটক পুব পাকিস্তানৰ লগত সংযুক্ত কৰাত সফল হৈছিল ।মছলীম লীগত ভাছানীৰ সহযোগী অসমৰ (গুৱাহাটী) অসমীয়া ভাষী চৈয়দ ছাদুল্লা বিভাজনৰ পিছত পুব পাকিস্তানত গুছি নগ’ল কিন্তু মৌলানা ভাচানীয়ে পুব পাকিস্তানত মুজিবুৰ ৰহমানৰ লগ হৈ আৰম্ভ কৰে নতুন ৰাজনৈতিক সমীকৰণ ।
উৰ্দুক ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষা ঘোষণা কৰাৰ তিনিমাহ পিছত ২৩ জুনত ঢাকাত ভাচানী আৰু ৪৭’ ৰ মুছলীম লীগৰ ‘ ডাইৰেক্ট এক্চন ডে ‘ ৰ নায়ক হোছেইন চাহিদে নতুন ৰাজনৈতিক দল গঠন কৰে ‘পুব পাকিস্তান আৱামী মুছলিম লীগ’। ইয়াৰ পিছতেই শ্বেইখ মুজিবুৰ ৰহমানেও জিন্নাৰ মুছলীম লীগ ত্যাগ কৰি ভাচানীৰ দলত যোগ দিয়ে । লাহে লাহে পুব পাকিস্তান আৰু পশ্চিম পাকিস্তানৰ মাজত সংঘাত বৃদ্ধি পায় । ভাচানী আৰু হোছেইন চাহিদৰ মৃত্যুৰ পিছত মুজিবুৰ ৰহামানে জন্ম নতুন দল ‘আৱামী লীগ ‘ । ১৯৭০ চনত পাকিস্তানৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত আৱামী লীগে সংখ্যাগৰিস্থতা পায় যদিও পশ্চিম পাকিস্তানৰ দ্বিতীয় সৰ্ব বৃহৎ দলৰ নেতা জুলফিকৰ আলি
ভুট্টোৱে মুজিবুৰ ৰহমানক প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত নবহাবলৈ পাকিস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইয়াহা খানক দাবী কৰে । শেষত মুজিবুৰ ৰহমানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ সপোন চুৰমাৰ হয় আৰু  জুলফিকৰ আলি ভুট্টো পুনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হয় । কলিকতাত পঢ়ি থকা সময়ছোৱাত পৃথক মুছলমান ৰাষ্ট্ৰৰ দাবীত আন্দোলন কৰা মুজিবুৰ ৰহমানে এইবাৰ পৃথক ৰাষ্ট্ৰৰ আন্দোলন আৰম্ভ কৰে ভাষাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ।পশ্চিম পাকিস্তানৰ উৰ্দু ভাষীয়ে পুব পাকিস্তানৰ বঙালী ভাষীৰ ওপৰত শোষণ চলায় আৰু সেই শোষণৰ
বিৰুদ্ধে বঙালী ভাষীৰ বাবে পৃথক পুব পাকিস্তান ৰাষ্ট্ৰই একমাত্ৰ সমাধান সুত্ৰ ।
আক্ৰমণ , প্ৰত্যাক্ৰমণ , পাকিস্তানী সেনাবাহিনীৰ দ্বাৰা গণ হত্যা , সেনা বাহিনীত কৰ্মৰত পুব পাকিস্তানৰ সেনাৰ বিদ্ৰোহ ঘোষণা কৰি মুক্তি বাহিনী গঠন , মুক্তি বাহিনীক ভাৰতৰ দ্বাৰা প্ৰশিক্ষণ আৰু সহায় , ১৯৭১ ৰ ভাৰত -পাকিস্তান যুদ্ধ আদি বিভিন্ন ঘটনাৰ পৰিসমাপ্তিত পুব পাকিস্তান স্বাধীন হয় আৰু নতুন ৰাষ্ট্ৰ বাংলাদেশৰ জন্ম হ’ল । স্বাধীনতাৰ আগে আগে পাকিস্তানী সেনা বাহিনীয়ে খাদ্য মজুত ৰখা গুডাম বোৰ জ্বলায় দিয়াৰ ফলত চৰম খাদ্য সংকত দেখা দিয়ে । খাদ্য সংকটৰ লগে মুজিবুৰ ৰহমান বিৰোধী একাংশ ৰাজনৈতিক আৰু সামৰিক নেতাই দেশৰ পৰিস্থিতি অধিক শোচনীয় কৰি তোলে । পৰিস্থিতি মোকাবিলা কৰাৰ উদ্দেশ্য নিজকে ৰাষ্ট্ৰপতি ঘোষণা কৰে আৰু ৰাজনৈতিক দলৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদন্দিতা কৰিব নোৱাৰা আইন প্ৰনয়ণ কৰে ।
প্ৰাৰ্থীয়ে ব্যক্তি হিচাপে নিৰ্বাচন খেলিব পাৰিব আৰু ৰাষ্ট্ৰই প্ৰতিজন প্ৰাৰ্থীৰ নিৰ্বাচনী ব্যায় বহন কৰিব । এই ব্যৱস্থাই ৰাজনৈতিক দলৰ অধিকাৰ শেষ কৰা বুলি এচাপ নেতাই প্ৰতিবাদ কৰে আৰু প্ৰতিবাদৰ আঁৰত অবিভক্ত ভাৰতৰ ইতিহাসত ৰচনা এটা
ভয়ংকৰ ঘটনা । ১৯৭৫ চনৰ ১৫ আগষ্ট  ৰোড নং ৩২ ঘৰ নং ৬৭৭ ধানমন্দী , ঢাকা । বংগবন্ধুৰ ব্যক্তিগত সচিব মহিতুল ইছলাম চৰকাৰী আবাসৰ বাৰণ্ডাৰ কাষৰ নিজৰ কোঠাত শুই আছিল , ভিতৰত বংগবন্ধুৰ পৰিয়াল আৰু বাহিৰত নিৰাপত্তাৰক্ষী ।  বাহিৰত পোহৰ হৈছে মাত্ৰ , সময় প্ৰায় ৫ বাজিছিল । ঘৰৰ বাহিৰত গুলীৰ শব্দ । প্ৰথম তলাত থকা  বংগবন্ধুৰ পুত্ৰ কামাল নামি আহিল । সন্মুখত চিনাকী সেনা বিষয়া ।

___” আপোনালোক আহিছে , চাওঁক চোন কোনোবাই গুলীয়া গুলী কৰিছে ”

কথাখিনি শেষ নহওঁতেই সেনাৰ মানুহ কেইজনে একেলেঠাৰিয়ে কেইবা জাঁই গুলী কামালৰ বুকু ভেদ কৰি দিলে । ঘাতক বাহিনীয়ে কামালক হত্যা কৰি আগবাঢ়ি গ’ল । ওপৰ মহলাত মুখা মুখি হ’ল বংগ বন্ধুৰ ।

” তহঁতে কি কৰিব আহিছ ? মোৰ পৰা কি বিচৰা ? ”

মুজিবুৰ ৰহমানে ঘাটকক চিনি পাইছিল । ব্যক্তিগত সচিব মহিতুলে প্ৰত্যক্ষ কৰিছিল মেজৰ বাজলুল হুডাক , যি জনে শ্বেইখ কামালক গুলিয়াইছিল । মেজৰ মইনুদ্দিন আৰু কেইবাজনো সেনা বিষয়াই  মুজিবুৰ ৰহমানক  আগছি ধৰে । তলৰ মহলাত থকা ব্যক্তিগত সচিব মহিতুলে মাত্ৰ শুনিছিল গুলীৰ শব্দ আৰু বংগবন্ধুৰ উচ্চ কন্ঠস্বৰ । তলৰ মহলাত থকা ব্যক্তিগত সচিব মহিতুলে মাত্ৰ শুনিছিল গুলীৰ শব্দ আৰু বংগবন্ধুৰ উচ্চ কন্ঠস্বৰ । মাত্ৰ শুনিছিল আৰ্তনাদ আৰু দেখিছিল প্ৰথম মহলাৰ পৰা চিৰিৰে তেজ বৈ অহা । বংগবন্ধু শ্বেইখ মুজিবুৰ  ৰহমানক হত্যা কৰাৰ পিছত আৰম্ভ হৈছিল আন এক কৰুণ অধ্যায় । সেনা বিষয়া কেইজনে বন্ধ হৈ কোঠা এটাৰ দুৱাৰত ভৰিৰে গুৰিয়াই দিলে । কোঠাটোত সেই সময়ত আছিল মুজিবুৰ ৰহমানৰ পত্নী বেগম ফজিলাটুনেচা মুজিব , পুত্ৰ নাছেৰ , নাতি ৰাছেল । মুজিব পত্নীয়ে দৰ্জা খুলি দিলে । সেনাৰ বিষয়া কেইজনে গোটেই কেইজনক বাহিৰলৈ উলিয়াই আনে । বাহিৰত তেতিয়াও পৰি আছিল বংগবন্ধুৰ প্ৰাণহীন দেহ । বংগবন্ধুক দেখা মাত্ৰকে কান্দিলৈ ধৰে ।

” আমাক ক’ত লৈ গৈ আছা , আমাকো ইয়াতেই মাৰি পেলোৱা ” , মুজিব পত্নীয়ে আহ্বান কৰে । ইয়াৰ লগে লগে ঘাতকে ষ্টেন গানেৰে গুলী চলায় দিয়ে মুজিব পত্নীৰ ওপৰত । ইয়াৰ পিছত পুত্ৰ শ্বেখ জামাল আৰু নব বিবাহিতা পত্নী পাৰবিন জামাল আৰু শ্বেখ কামাল ( বৰপু্ত্ৰ) ৰ পত্নী চুলতানা কামালক হত্যা কৰে । গৃহ কৰ্মী ৰমা ( ৰহমান)ই শিশু ৰাছেলক লৈ গ্ৰাউণ্ড মহলা  পায় । ৰাছেলে কান্দিছিল , ” মাৰ ওচৰত যাম , মাৰ ওচৰত যাম ।”

এজন ঘাতকে ৰাছেলে কান্দি থকা কাষলৈ আহে ।

”ব’ল ইয়াক মাকৰ কাষত লৈ যাওঁ । ”

ঘাতকে ৰাছেলক ওপৰ মহলালৈ লৈ যায় । মাক , দেউতাকৰ মৃতদেহ দেখুৱাই ৰাছেলক গুলী কৰি হত্যা কৰে । বংগবন্ধু মুজিবুৰ ৰহমানৰ বাসগৃহত আক্ৰমণৰ খৱৰ পায় মিলিটাৰী সচিব কৰ্ণেল জামিল বংগবন্ধুৰ ঘৰলৈ ৰাওঁনা হৈছিল যদিও ঘাতকৰ হাতত আধা বাটতে গাড়ীৰ ভিতৰত তেওঁক হ্ত্যা কৰা হয় ।
ইয়াৰ লগে আন এদল সেনাই বংগবন্ধুৰ ভাতৃ  শ্বেইখ মনিক আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালৰ গোটেই কেইজনকো হত্যা কৰে । আনহাতে মুজিবুৰ ৰহমানৰ আন এজন ভাতৃ আব্দুৰ ৰৱ চেৰনিবাট ( কৃষি মন্ত্ৰী)ৰ চৰকাৰী বাসগৃহ আক্ৰমণ কৰি জীয়ৰি বেবি( ১৩) , পুত্ৰ আৰিফ(১০) , নাতি সুকান্ত(৪)ৰ লগতে ভতিজা আৰু ভাগিন গোটেই কেইজনক এটা শাৰীত থিয় কৰাই হত্যা কৰে । পুৱতি নিশাটোত বংগবন্ধুৰ পৰিয়ালৰ ২০ জন পুৰুষ -মহিলা -শিশুক  ঘাতকে হ্ত্যা কৰে । বংগবন্ধুৰ দুই কন্যা সন্তান তেতিয়া বিদেশত আছিল আৰু ভাগ্য ক্ৰমে বাচি গৈছিল । আৰু পিছলৈ মৃত্যুৰ পৰা বাচি যোৱা মুজিবুৰ ৰহমানৰ জীয়ৰী শ্বেইখ হাছিনাই প্ৰায় তিনি দশক মুৰত পিতৃ হত্যাৰ বিচাৰ চলায় আৰু ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশত দোষীক ফাঁচি দিয়া হয় ।

• পুলক উপাধ্যায়

১৯২১ চনত আন্দামানৰ কালাপানীৰ পৰা সাৱৰকৰক মুক্তি দিয়া হ’ল আৰু কালাপানীৰ পৰা আনি ভাৰতৰ বিভিন্ন জেলত তিনিবছৰ ৰখাৰ পিছত সম্পুৰ্ণ ৰূপে জেলৰ পৰা মুক্তি পায় ।
জেলৰ পৰা মুক্তি দিয়া হৈছিল যদিও সাৱৰকৰক সভা – সমিতিত অংশগ্ৰহণ আৰু ভ্ৰমণৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰি মুম্বাইৰ পৰা বহু নিলগৰ ৰত্নাগিৰী চহৰলৈ স্থানান্তৰ কৰা হয় । দুটা বিশেষ চৰ্ত আৰোপ কৰা হ’ল____

১/ কোনো ৰাজনৈতিক সভা বা কাম কাজত অংশ গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰিব ।
২/ ৰত্নাগিৰি ( মুম্বাইৰ পৰা প্ৰায় দুইশ মাইল দুৰৰ এখন ৰিমোট গাওঁ )ত পাঁচ বছৰ স্থায়ী থাকিব লাগিব ।

ৰত্নাগিৰিৰ যাতায়ত ব্যৱস্থা অতি বেয়া আছিল আৰু টেলিফোন ব্যৱস্থাও নাছিল ।
১৯২৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ৰত্নাগিৰি লৈ সাৱৰকৰক নিয়া হয় । প্ৰত্যক্ষ ভাবে ৰাজনীতিত অংশগ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰা সাৱৰকৰৰ কাৰণে বিকল্প কাম আছিল সামাজিক উন্নয়ন । সেই সময়ত সমাজত চলি থকা প্ৰধান কুকৰ্মটো আছিল জাত- পাতৰ ভেদা ভেদ আৰু অস্পৃশ্যতা । সাৱৰকৰে উপলব্ধি কৰিছিল যে স্বাধীনতা যিমান প্ৰয়োজন , সিমানেই প্ৰয়োজন ভাৰতীয় সমাজৰ সামাজিক উত্তৰণ । সাৱৰকৰে লিখি উলিয়াই ‘ MY TRANSPORTSTION FOR LIFE ‘ __ইংৰাজী আৰু মাৰাঠী দুইটা ভাষাতে । আন্দামানৰ চেলুলাৰ জেলত জাত – পাতৰ কুপ্ৰথাৰ সুযোগ ইংৰাজ আৰু পাঠান সকলে গ্ৰহণ কৰি বহু হিন্দু কয়দীক হিন্দুৰ পৰা ধৰ্মান্তৰিত কৰি খ্ৰীষ্টান আৰু মুছলমান কৰিছিল । সেই অভিজ্ঞতাৰে পৰিপুষ্ট সাৱৰকৰে পুনৰ একে খিনি ঘটনাক লৈয়ে আৰম্ভ কৰিছিল শুদ্ধি আন্দোলন । নিজেই এজন ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালৰ সন্তান হৈ অস্পৃশ্যত বিৰোধ কৰিছিল আৰু আনকো এই কু প্ৰথাৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল । হিন্দুৰ ধৰ্মৰ মানুহৰ মাজত প্ৰচলিত জাতিভেদ প্ৰথাই হিন্দুৰ ভুমি আৰু স্থিতি সংকুচিত কৰি হিন্দু ধৰ্মৰ বিনাশ কাৰণ যে হ’ব পাৰে সেই কথা সাৱৰকৰে ৰত্নাগিৰিত অধিক উপলব্ধি কৰিলে । জাতিভেদৰ বিৰুদ্ধে তেওঁ সুষ্ঠিৰ পৰিকল্পনাৰ ৰচনা কৰে । আইন -কানুন , স্থানীয় প্ৰশাসনৰ সহায়  সহযোগিতা সামৰি তেওঁ হিন্দু ৰক্ষাৰ বিনিময়ত জাতিভেদৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে । সাৱৰকৰৰ প্ৰথম অসুবিধা আছিল তেওঁ ধনৰ অভাব । বৃটিছ চৰকাৰে সাৱৰকৰৰ আইনৰ ডিগ্ৰী কাঢ়ি লৈছিল ইংলণ্ডত থকা সময়ছোৱাত । সেয়ে ডিগ্ৰীটো ঘুৰাই দিবলৈ চৰকাৰক আৰ্জী দিয়ে । চৰকাৰ অমান্তি হয় , ইয়াৰ পিছত সাৱৰকৰে চৰকাৰৰ পৰা এশ টকা বিচাৰে প্ৰতি মাহত । চৰকাৰে ৬০ টকা প্ৰতিমাহে দিবলৈ মান্তি হয় । ১৯২৪ চন , ৰত্নাগিৰিত থকাৰ ছয় মাহত পিছত ভয়ানক প্লেগ মহামাৰী দেখা দিয়ে । সংক্ৰমণ ৰোধৰ আঁচনি হিচাপে চৰকাৰে আক্ৰান্ত মানুহক একাশৰীয়া কৰে আৰু ভাল মানুহখিনিক স্থানান্তৰ কৰে । সৱৰকৰ নাশিক পায় । নাশিকত আৰম্ভ কৰিলে  অস্পৃশ্যতা বিৰোধী সংগ্ৰাম । সাৱৰকৰক আদৰিবলৈ আয়োজন কৰা সভাত অংশ ল’বলৈ যাওতে সমাজত অস্পৃশ্য বুলি ধৰা পৰিয়ালৰ এটাৰ ঘৰত চাহ -জলপান খাই আৰম্ভ কৰে অভিযান । নিজে এজন তথাকথিত উচ্চ জাতৰ ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত জন্ম গ্ৰহণ কৰা সাৱৰকৰৰ ভাষণ শুনি নাশিকৰ মানুহৰ মনত নতুন ভাবৰ উদগিৰণ হয় । নাশিকত কিছুমাহ থকাৰ পিছত ইংৰাজে তেওঁক পুনৰ ৰত্নাগিৰিলৈ লৈ আহে । শুদ্ধি আন্দোলনক কংগ্ৰেছ আৰু বিভিন্ন মুছলমান নেতাই বিৰোধ কৰিছিল । নাশিকৰ পৰা ৰত্নাগিৰি লৈ আহোতে মুম্বাইত এসপ্তাহৰ বাবে থাকে । মুম্বাইত অনুষ্ঠিত এখন জনসভাত ভাষণ দিয়ে , ” যদি মুছলমানে খিলাফত আন্দোলনত অংশগ্ৰহণ কৰিও কংগ্ৰেছ হৈ থাকিব পাৰে তেন্তে হিন্দুৱে কিয় হিন্দু একতাৰ অনুষ্ঠানত অংশ লৈ কংগ্ৰেছ হৈ থাকিব নোৱাৰে ? কংগ্ৰেছে হিন্দুক হিন্দু একতাৰ কাৰণে কাম কৰিবলৈ অনুমতি দিব লাগে । ”
খিলাফৎ আন্দোলনৰ নেতা চৌকত আলিয়ে সাৱৰকৰক মু্ম্বাইত সাক্ষাত কৰে । মুছলমান নেতা জনে সাৱৰকৰৰ দেশপ্ৰেমক প্ৰশংসা কৰে ; কিন্তু সাৱৰকৰে চলোৱা হিন্দু একতা কাৰ্যকলাপক তীব্ৰ সমালোচনা কৰে । সাৱৰকৰৰ লগত হোৱা কথোপকথনৰ কিছু অংশ ____

আলি : মই ভাবো আপুনি হিন্দু ঐক্যৰ কাৰ্যসূচী বন্ধ কৰা উচিত ।
সাৱৰকৰ : আপুনি খিলাফত বন্ধ কৰিব ?
আলি : খিলাফত মোৰ জীৱন ।
সাৱৰকৰ : মুছলমান সকল যদি একত্ৰিত হৈ থাকিব পাৰে , তেন্তে হিন্দুৱে কিয় নোৱাৰিব । আপোনালোকে হিন্দুক দাবী ধমকীৰে ধৰ্মান্তৰিত কৰিব আৰু হিন্দুৱে মৌণতা অৱলম্বন কৰি কিয় থাকিব ?
আলি : মুছলমান মানুহ ক্ষুব্ধ হৈছে , ইয়াৰ ফল বেয়া হ’ব ।
সাৱৰকৰ : মই ইংৰাজক ভয় নকৰিলোঁ তেন্তে মুছলমান কিয় ভয় কৰিম ।
আলি : মুছলমান দেশ বহুত আছে , আমাক সকলোৱে আদৰি ল’ব ।
সাৱৰকৰ : কোনে বাধা দিছে , ইচ্ছা থাকিলে যাব পাৰে ।

ভগৎ  সিং ৰত্নাগিৰীত পদাৰ্পণ কৰে সাৱৰকৰক দেখা কৰিবলৈ । ভগৎ সিং এ সাৱৰকৰে লিখা ‘  ইণ্ডিয়ান ৱাৰ অৱ ইনডিপেনদেঞ্চ ‘ পঢ়ি অভিভুত হৈছিল । কাৰণ কিতাপ খনত চিপাহী বিদ্ৰোহৰ আঁৰত  স্বাধীন ভাৰতৰ সপোনৰ কথা তথ্য সহকাৰে উল্লেখ আছিল ; এই সমষ্ট তথ্য সাৱৰকৰে লণ্ডনত থাকোতে সংগ্ৰহ কৰিছিল । ভগৎ সিং এ সাৱৰকৰৰ আন জন ভাতৃ বাবুৰাওক কিতাপ খন পুনৰ ছঁপা কৰাৰ কাৰণে যোগাযোগ কৰিছিল । কিতাপ খন পুনৰ ছঁপা কৰিবলৈ অনুমতি বিচাৰি ভগৎ সিং ৰত্নাগিৰি পায় । সাৱৰকৰৰ অনুমতি সাপেক্ষে প্ৰায় দুই হাজাৰ কপি কিতাপ ছঁপা কৰা হয় আৰু সন্মান সহকাৰে দুটা কপি সাৱৰকৰক প্ৰদান কৰিছিল ।

• হৰকুমাৰ ঠাকুৰীয়া

ফেব্ৰুৱাৰী ১৯ তাৰিখ , চেম্পিয়নচ লীগ ফুটবলৰ গুৰুত্ব পুৰ্ণ খেল । স্থান শ্বান ছিৰো ষ্টেডিয়াম , বাৰগামো চহৰ । স্পেইনৰ দল ভেলেঞ্চিয়া বিপক্ষে বাৰগামোৰ স্থানীয় দল আটলান্টা । বাৰগামোৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ মানুহে ষ্টেডিয়ামত খেল উপভোগ কৰে আৰু স্পেইনৰ পৰাও প্ৰায় ২৫ শ মানুহ ইটালীৰ বাৰগামো চহৰ পায় । বাৰগামোৰ গোটেই চহৰ খনেই উত্ৰাবল হৈ পৰে । বহু বছৰ মুৰত স্থানীয় দলে চেম্পিয়নচ লীগত ঘৰুৱা মাটিত অংশ লয় । ৪-১ ব্যৱধানত আটলান্টা জয়ী হয় । ষ্টেডিয়ামৰ ভিতৰত থকা ৪০ হাজাৰ দৰ্শক আৰু চহৰত থকা প্ৰায় ১ লাখ মানুহে গোটেই নিশা ঘৰে বাহিৰে পাৰ্টী কৰে । মাত্ৰ দুদিন পিছতেই ইটালীত কৰ’ণা ভাইৰাছৰ প্ৰথম জন ৰোগী চিনাক্ত হয় । ৰোগী জন বাৰগামোৰ আৰু ১৮ তাৰিখে ফুটবল খেল উপভোগ কৰা এজন দৰ্শক । থিক একেসময়তে স্পেইনত কৰ’ণাৰ দ্বিতীয় জন ৰোগী চিনাক্ত হয় । এজন ক্ৰীড়া সাংবাদিক আৰু চেম্পিয়নচ লীগৰ খেল খনত উপস্থিত আছিল । কিছু ঘন্টা পিছত খৱৰ আহে আটলান্টা দলৰ গলৰক্ষক জনো কৰ’ণাত আক্ৰান্ত হৈছে । লগে লগে ভেলিঞ্চিয়‍াই পৰীক্ষা নিৰীক্ষা আৰম্ভ কৰে আৰু দলৰ ৭-৮ জন খেলুৱৈ কৰ’ণাত আক্ৰান্ত হৈছে । ফেব্ৰুাৱৰী ১৯ তাৰিখৰ পৰা মাৰ্চৰ ১৯ তাৰিখলৈ প্ৰায় ১ হাজৰ মানুহৰ মৃত্যু হৈছে বাৰগামো চহৰত আৰু ৭ হাজাৰৰ ওপৰত ৰোগী চিনাক্ত হৈছে। ইটালীত এতিয়ালৈ ৯ হাজাৰ অধিক মানুহৰ   মৃত্যু হ’ল আৰু প্ৰায় ৯০ হাজৰ মানুহৰ দেহত কৰ’ণা ভাইৰাছ পোৱা গৈছে । কিন্তু খেল চাব যোৱা ৪০ হাজৰ মানুহৰ কিমান সংক্ৰমণ কৰিলে বা কৰি আছে সেই ফলাফল আৰু অধিক ভয়াবহ হ’ব । আটলান্টাৰ কেপ্তেইন এলজেন্দ্ৰো গোমেজে নিজেই কৈছে যে , ” খেল খনৰ অভিজ্ঞতা অতি ভয়াবহ হ’ল ।” মাত্ৰ ১ লাখ ২০ হাজৰ জনসংখ্যাৰ চহৰ বাৰগামোৰ ৪০ হাজৰ মানুহে খেল চাব গৈছিল । এতিয়া প্ৰশ্ন হয় চহৰ খনৰ ভৱিষ্যত কি ?

২১ দিন , সঠিক সময়তনে?

অভূতপুৰ্ব বিপদৰ সন্মুখিন হৈছে দেশৰ জনতা আৰু দেশৰ ভৱিষ্যত । ৰাইজৰ প্ৰতিনিধি মন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাই অনাকাংখিত বিপদৰ লগত মোকাবিলা কৰাৰ কাৰণে চৰকা্ৰৰ প্ৰতিটো বিভাগ আৰু ৰাইজক সজাগ আৰু তৈয়াৰ কৰাৰ বাবে দিন  ৰাতি একাকাৰ  কৰি অসমৰ ইমুৰৰ  পৰা সিমুৰ ঘুৰি আছে । ৫০ হাজাৰ ৰোগীক একেলগে চিকিৎসা প্ৰদান কৰিব পৰাকৈ হস্পিতল সাজু কৰা হৈছে । ডাক্তৰ,স্বাস্থ্য কৰ্মী সকলোৱে মহামাৰী প্ৰতিৰোধত নিজৰ সৰ্বস্য উজাৰী দিছে । হাতত মোবাইলটো লৈ ইউ টিউব ভিডিঅ’ চোৱা বা ৱাটচ এপত মেছেজ ভাইৰেল কৰা আজিৰ মানুহে বুজি পোৱা নাই ক’ৰ’ণাৰ ভয়াবহতা ।
ভুৱা নিউজ ভাইৰেল কৰা আজিৰ  প্ৰজন্মই এই মহামাৰীৰ পৰা বাচি থকাৰ পদ্ধতি ভাইৰেল কৰিব নোৱাৰে । ক’ৰ’ণা কোনো আইন বা আন্দোলন নহয় যে ইয়াৰ নামত আৰক্ষী বা অৰ্ধ সামৰিক বাহিনীয়ে ৰাইজক উত্তম মাধ্যম দিব লগা পৰিবেশ এটা সভ্য সমাজ বুলি দাবী কৰা সমাজৰ কাম্য ।

কিন্তু ছবি খন ওলোটা । বেমাৰক প্ৰতিৰোধ কৰাতকৈ বেমাৰক বিস্তাৰ কৰিবলৈ হে এচাম জনতা উঠি পৰি লাগিছে । যিটো সময়ত দুৰ্গত জনক স্বাস্থ্য কৰ্মী বা আৰক্ষীয়ে সহায় কৰাত নিমজ্জিত হ’ব লাগে , সেই সময়ছোৱাত নিয়ম ভংগকাৰীক লৈও আৰক্ষী আৰু স্বাস্থ্য কৰ্মী ব্যস্ত থাকিব লগাত পৰিছে । যিটো সময়ত ন্যায়ালয়ে জেলত থকা কিছু সংখ্যক  অপৰাধীক মুক্তি দিয়াৰ কথা চিন্তা কৰি আছে , সেই সময়ছোৱাতে আকৌ এচামে বিভিন্ন উৰা বাতৰি প্ৰচাৰ কৰি সমাজক বিপথে পৰিচালিত কৰিবলৈ প্ৰয়াস কৰি আছে , ছ’চিয়েল মিডিয়াত ৰাজনৈতিক অভিসন্ধিৰে চৰকাৰক সমালোচনা কৰি জনতাক আইন হাতত তুলিবলৈ উচতনি দি আছে । প্ৰধান মন্ত্ৰীয়ে ২১ দিনীয়া ল’ক ডাউন ঘোষণা কৰাৰ পিছতো মানুহক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ আৰক্ষী নিয়োজিত  হ’ব লগা হৈছে । চীনৰ পৰা অহা নিজ পুত্ৰৰ ভ্ৰমণৰ কথা হাইলাকান্দিত স্বয়ং পঞ্চায়ত সচিবে লুকাইছে । পশ্চিম বংগত ডাক্তৰ পিতৃয়ে লণ্ডনৰ পৰা অহা নিজ পুত্ৰক ঘৰত সোমাই নেৰাখি নিজেও হস্পিতলত ৰোগী চাই আছিল । সতৰ্ক নহয় আমি আৰু কথাই কথাই চৰকাৰক সমালোচনা কৰা  প্ৰতিষ্ঠিত ব্যক্তি সকলেই নিজৰ সমাজ খনক চৰম দুৰ্ভোগলৈ ঠেলি দিবলৈ কুন্ঠাবোধ নকৰে । হয়টো আমি বিলাক সুষ্ঠ থাকিবলৈ যোগ্য নহয় , মাত্ৰ ভুৱা খবৰ ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰচাৰ কৰিবলৈ হে দক্ষ ।

অনিন্দিতা ডেকা, গুৱাহাটী

• সন্তুষ্ট

• তেওঁলোকৰ ভৰণ পোষনৰ বাবে মই জনাত চৰকাৰে আঁচনি লৈছে |১টকীয়া চাউল আদিৰ লগতে দূখীয়া মহিলা আদিক পা – পইচা দি সহায় কৰাৰ দায়িত্ব লওক| আমিও কিবা অলপ পাৰিলে কৰিব লাগে | যেনে- এসাজ আমাৰ পৰা দিব পাৰো |

• অৰ্থনীতিত প্রভাবতো পৰিব | চাওচোন কি হয় | বাচি থাকিলে উপায় ওলাব কিবা এটা…..

মহম্মদ হুছেইন আহমেদ , কলেজ শিক্ষক কলগছীয়া

• চৰকাৰে ব্যৱস্থা ল’ব লাগিব৷

•  চৰকাৰৰ নীতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব । বৰ্তমান দেশৰ জি ডি পি ৪.৫ % ।

ৰতনলাল ব্ৰহ্ম, কোকৰাঝাৰ

• সন্তুষ্ট

• অসুবিধা হ’ব কিন্তু ইয়াৰ কোনো বিকল্প নাই ।

• ভাৰতৰেই নহয় বিশ্বৰ অৰ্থনীতি ক্ষতিগ্ৰস্ত হ’ব ।

দেবজিত ফুকন, ডিব্ৰুগড়

• সন্তুষ্ট। বিশেষকৈ স্বাস্হ্য মন্ত্রী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ শলাগ লবই লাগিব।

• উপায় নাই। বাচি থাকিলেহে বাকী কাম হ’ব। চৰকাৰৰ পৰাও বেছি আশা কৰিব নোৱাৰি। কৰ অহাৰ বেছিভাগ ৰাস্তাই বন্ধ।

• অৰ্থনীতি ২ বছৰ মান পিছুৱাই যাব।

ৰাজু ৰায়, ধুবুৰী

• ইয়াতকৈ বেছি আশা কৰিব নোৱাৰি। আমি ভাগ্যবান যে এনে স্বাস্হ্য মন্ত্রী পাইছো।

• চৰকাৰে ৩ মাহ মানৰ বাবে চাউল-দাইল খিনি দি থাকিব লাগিব যাতে মানুহ অনাহাৰে নমৰে।

• আমি বাচি থাকিলে অৰ্থনীতি পিছতো চাব পাৰিম।

১) আগতে কৈছিল “হু ইজ বদৰুদ্দিন?” আৰু আজি কৈছে “হামাৰা বদৰুদ্দিন”। ইমানতে কিয় সন্তুষ্ট হ’ব লাগে? নিজৰ চিম্বলটোও সলনি কৰি লুঙি-তুপী কৰক…

 ২) এইবাৰ হ’ব আই.পি.এলৰ শেষ যুদ্ধ। আচাম ৰাইনোজ বনাম বাংলাদেশ ইলিছ। আমাৰ লগত আছে সোণোৱাল, বৰা আৰু মহিলাৰী। তেওঁলোকৰ লগত আছে আজমল, হুছেইন, কাজমী আৰু গগৈ।

৩) সময় বৰ ভাল নহয়। গগৈয়ে আশা কৰি আছে মুখ্যমন্ত্রী পদ তেওঁ নিজে ৰাখি আজমলক গৃহমন্ত্রী পাতিব।  কিন্তু তেওঁ  পাহৰি গৈছে যে এই অসমীয়াই এদিন ঔৰংজেৱ আৰু মিৰজুমলাক বাধা দিছিল, আজমল কি বস্তু? আপোনালোকে আজমলক গৃহমন্ত্রী হ’ব দিবনে? ডাঙৰকৈ কওক_ আজমলক গৃহমন্ত্রী পাতিব নেকি?

৪) কংগ্ৰেছ নেতাবোৰে হেনো এতিয়া পিঠা খোৱা বাদ দিছে। বিৰিয়াণী খোৱা প্ৰেক্টিছ কৰি আছে।

৫) গগৈয়ে কৈছে বদৰুদ্দিনৰ পৰা হেনো আমাৰ বিপদ নাই? কিয় নাথাকিব? আপোনাৰ লগৰ এজনে বাংলাদেশত ঘৰ কিনা বুলি শুনিছো, আপুনিও যাব নেকি তাত?